Bijdragen aan een duurzame wereld
We leven in een tijd van verandering. Duurzaamheid is van een ‘geitenwollen sok’ begrip, uitgegroeid naar een breed gedragen maatschappelijk doel. Ook, en misschien wel juist, in de supply chain ontkomen we niet aan de vraag hoe we kunnen bijdragen aan een duurzame wereld.
Earth overshoot day
Om duurzaamheid meetbaar te maken bestaat de dag ‘earth overshoot day’. Dit is dag waarop we als mensheid collectief meer van de natuur hebben verbruikt dan de aarde in één jaar kan vernieuwen. Simpel gezegd, betekent dit dat we vanaf die dag, tot 31 december van dat jaar, in het rood staan bij onze planeet. In 2020 had Nederland het budget op 3 mei 2021 al volledig verbruikt, terwijl in 1970 die datum nog op 29 december werd bereikt. Onderstaande afbeelding laat zien op welke dag, welk land die datum had bereikt in 2020:
Bron afbeelding: Overshootday.org
Om de ‘earth overshoot day’ wereldwijd terug te brengen, zijn in 2015 door de Verenigde Naties ‘Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen’ vastgesteld voor de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda van 2030. Denk hierbij aan doelen als duurzame energie, schoon drinkwater, bescherming van onze oceanen, maar ook armoedebestrijding en goed onderwijs. (Bron: https://sdgs.un.org/goals) .
Stewardship binnen de supply chain
Grote bedrijven haken in op duurzaamheid met eigen plannen, zoals het ‘sustainable Living Plan of Unilever’. Bij dit soort initiatieven is het onderscheid tussen marketing en het daadwerkelijk duurzaam handelen vaak moeilijk te vinden.
Voor een daadwerkelijke verandering naar een duurzame supply chain is ‘stewardship’ nodig. Stewardship gaat over het beheer en de zorg voor zowel het product als het milieu. Systemische veranderingen beginnen doordat individuen vanuit stewardship actie nemen, zodat anderen gaan reageren.
De vraag of wij het ons kunnen veroorloven om te investeren in duurzaamheid wordt vanuit stewardship omgebogen naar: Kunnen wij het ons veroorloven om niet te investeren in duurzaamheid?
Volgens de auteurs van het boek ‘Changing the game’ (Lucas Simons en André Nijhof) zijn juist de bedrijven die duurzaamheid niet primair oppakken voor economisch gewin, op de lange termijn degenen die er het meeste rendement mee behalen.
Duurzame markt transformatie
Elke markt kent haar eigen duurzaamheidsuitdagingen. Hoe kun je een succesvolle duurzame markttransformatie realiseren? Als je kijkt naar een specifiek duurzaamheidsprobleem (bijvoorbeeld het stikstofprobleem) constateer je in feite geen probleem, maar een uitkomst van de wijze waarop ketens zijn georganiseerd. Deze uitkomst kan worden veranderd door een duurzame marktransformatie in vier fases te doorlopen:
1) Alternatieven creëren
2) Belonen van duurzame alternatieven
3) Gezamenlijke sector strategie creëren
4) Gevolgen voor ‘achterblijvers’
Hierbij spelen verschillende stakeholders een rol zoals overheid, belangenorganisaties (Greenpeace, WWF), kennisinstellingen (TNO, Universiteiten), financiële instellingen en uiteraard de betreffende industrie zelf.
In fase 1 voeren belangenorganisaties campagnes, verstrekken overheden subsidies op ‘schone’ alternatieven, is de industrie betrokken bij pilots en benadrukken kennisinstellingen de urgentie van de huidige situatie.
In fase 2 gaat de overheid maatschappelijk verantwoord inkopen, betrekt de industrie de volledige keten in de transformatie, worden koplopers door belangenorganisaties en financiële instellingen beloond en fungeren kennisinstellingen als partners voor innovatie.
In fase 3 steunt de overheid de platforms die door de industrie worden geformeerd, waaraan ook financiële instellingen gaan deelnemen. Belangenorganisaties nemen een ‘waakhond’ functie in en kennisinstellingen zorgen voor beleidsadvies.
In fase 4 volgt ondersteuning door wetgeving van de overheid, voert de industrie een interne lobby om iedereen te laten voldoen aan de wetgeving, monitoren belangenorganisaties de voortgang, voeren financiële instellingen een streng investeringsbeleid (uitsluiten voor achterblijvers) en zorgen kennisinstellingen voor optimalisatie van innovatieprocessen.
Rol supply chain manager
De vraag is, welke actieve rol kan een supply chain manager hierin spelen? Supply chain managers kunnen als stewards wezenlijke veranderingen realiseren in hun keten. Je ziet wel dat hier vaak een dwingende aanleiding voor nodig is, zodat er een maatschappelijk discussie ontstaat en een transformatie mogelijk wordt.
Bij het instorten van textielfabrieken in Rana Plaza (Bangladesh) in 2013 zijn ruim 1100 textielarbeiders om het leven gekomen. De dieperliggende oorzaak van deze rampzalige uitkomst lag uiteindelijk voor een groot gedeelte bij de inkooppolitiek van kledingfabrikanten, ook uit Nederland.
Na het doorlopen van de vier fases voor een duurzame markt transformatie is uiteindelijk in 2016 de ‘SER Agreement Sustainable Garment and Textile’ overeengekomen. Hierbij zijn partijen als de Rijksoverheid, Unicef, FNV en Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Textiel betrokken geweest. Met deze overeenkomst heeft de textielproductie in Bangladesh voor de Nederlandse markt, een duurzamer karakter gekregen.
Dichter bij huis maakt de Nederlandse schoonmaakbranche ook een transitie door. Deze branche is de afgelopen jaren gekenmerkt door bezuinigingen, stakingen en uitbuiting van werknemers. Hago, één van de grote spelers in deze branche, heeft met Hago Next een innovatieve manier bedacht om in te zetten op duurzaamheid. Dit is gebaseerd op 7 principes, die in deze branche ongebruikelijk zijn. Denk hierbij aan: dag schoonmaak, transparantie, technische innovatie en gebruik van milieuvriendelijke middelen.
Door de schoonmaak overdag te doen is iedereen bewust van de waarde van het schoonmaken en de persoon die dit uitvoert. Ook is Hago Next transparant over de eerlijke beloning van de werknemers, zodat het continue vragen om prijsverlaging door grote opdrachtgevers moreel niet meer is te verantwoorden. Omdat veranderingen tijd kosten, wordt dit concept nu nog naast het ‘oude’ concept ingezet, maar steeds meer bedrijven kiezen voor Hago Next.
Kortom, het is voor supply chain managers zeker mogelijk om bij te dragen aan duurzaamheid in de supply chain, maar het vereist een ander vertrekpunt. Geen instrumentele aanpak, maar een stewardship benadering is hierin erg belangrijk. Bovendien zal de betreffende industrie uiteindelijk in staat moeten zijn om alle fases te doorlopen om het uiteindelijke doel te bereiken en de economische belangen op lange termijn zwaarder te laten wegen dan bedrijfsresultaten op de korte termijn.
Wil je een keer sparren over dit onderwerp, of ben je benieuwd wat Advisie voor jou kan betekenen? Neem dan contact op met Ron Vijg, hij praat graag met je verder.
Met dank aan Dr. ir. André Nijhof, professor Sustainable Business and Stewardship van Nyenrode Business University voor zijn inspirerend college op 14 juni 2021.
