Maatschappelijk verantwoord ondernemen in de supply chain
Supply chain en ethiek lijken in eerste instantie een vreemde combinatie maar door de ontwikkelingen en gebeurtenissen van de afgelopen jaren, is dit onderwerp inmiddels erg actueel geworden.
Niet eerder werd er door consumenten zoveel waarde gehecht aan het proces ‘achter de schermen’ van de supply chain. Met de trend van de laatste jaren waarin consumenten zich steeds meer bewust zijn van duurzaamheid en misstanden in ‘goedkope’ productielanden, komt de supply chain steeds meer in beeld, hier moet de gevraagde duurzaamheid tenslotte worden gerealiseerd.
Duurzaamheid is de heilige graal
Uit een recent onderzoek van Unilever blijkt dat duurzame merken (sustainable living brands) de afgelopen jaren 70% sneller groeiden dan overige merken. Duurzaam word je niet alleen door te focussen op de duurzaamheid van het product zelf, het gaat ook om het verduurzamen van processen zoals productie door toeleveranciers en verzending. Kortom, de gehele keten.
Ondernemingen passen zich aan deze trend aan met het label ‘Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen’ (hierna MVO). Hierbij nemen importerende ondernemingen ook verantwoordelijkheid voor alle (buitenlandse) ketenpartners. Misstanden in de eigen supply chain zijn ongewenst en vormen een risico voor de reputatie van het merk en de organisatie achter het merk.
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Maar hoe zorg je ervoor dat toeleveranciers voldoen aan de geldende normen voor MVO? Dat kan door het invoeren van ethische gedragscodes voor toeleveranciers en het uitvoeren van zogenaamde ‘ethical audits’ waarbij onafhankelijke inspecteurs de toeleveranciers bezoeken en hiervan verslag uitbrengen bij de importerende organisatie. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het zeker niet. De toeleverancier zijn geografisch vaak ver verwijderd van de opdrachtgever, werken in een andere cultuur, onder andere omstandigheden en ook andere wetten en regels waaraan ze gehouden zijn.
Bijkomende factor is dat de toeleveranciers een ander doel hebben dan de importerende partij. Er is uiteraard een economisch belang om de audit succesvol te laten plaatsvinden maar zeker ook een belang om de regels te omzeilen. Auditors krijgen vaak een ander beeld gepresenteerd dan de werkelijkheid. Ook strengere controles helpen uiteindelijk niet om de doelstelling te bereiken, het zal alleen maar leiden tot nog creatiever boekhouden.
Voor duurzaamheid in de supply chain moeten alle ketenpartijen op één lijn worden gebracht om hetzelfde (duurzame) doel na te streven. Dit kan alleen door ethisch perspectief te bieden.
Handel, recht en ethiek
Als we kijken naar de huidige invalshoek van de supply chain, is dat vrijwel altijd vanuit het economisch en juridisch perspectief. Omdat de economie zich niet altijd aan morele regels houdt, gebruiken bedrijven een juridisch kader (zoals audits) om de leveranciers te dwingen ‘juist’ te handelen. Als dit niet werkt volgen er juridische maatregelen, zoals boetes en nog strakkere juridische kaders en regels.
Oud-bestuurder van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), Theodor Kockelkoren, stelt in zijn afscheidsinterview dat: ‘Ieder mens zichzelf ethische vragen moet blijven stellen. Onze samenleving kan niet functioneren als je alle ethiek verschuift naar wetgeving. De mensen die zich amoreel opstellen, klagen over de lawine aan wetten en regelgeving. Maar of je wilt alle ethiek in de wet en niet raar opkijken als er steeds meer wetgeving komt. Of je denkt zelf ethisch na en dan kunnen we met veel minder regels toe'.
Om echt iets teweeg te brengen tegen misstanden in de Supply Chain (waaronder niet duurzaam produceren) is er dus ethisch perspectief nodig. Het in de praktijk toepassen van ethiek heeft helaas een hoge moeilijkheidsgraad. Kennis over het gebruik van economische en juridische instrumenten is in het bedrijfsleven ruimschoots voorhanden maar hoe hanteer je morele en ethische kwesties?
Ethisch perspectief
Volgens Prof. Dr. Jack van der Veen, hoogleraar Nyenrode, begint het bij begrip hebben voor de doelen en omstandigheden van de ketenpartners en niet alleen het eigen belang laten prevaleren. Op deze manier kan je in kleine maar concrete stapjes werken aan gezamenlijke doelen en het realiseren van verbeteringen.
In dit kader is de verbetering van arbeidsomstandigheden van textielwerkers in Bangladesh een goed voorbeeld. Helaas was wel de instorting van Rana Plaza, als directe aanleiding nodig om de noodzakelijke verandering teweeg te brengen en tot het “Bangladesh akkoord” te komen. Hiermee zijn zeker niet alle misstanden opgelost maar alle direct betrokken partijen hebben naast de economische en juridische motieven ook het ethische perspectief ingezet om een toekomstige ramp te voorkomen en het realiseren van een (iets) betere toekomst voor de arbeiders in Bangladesh.
Blockchain
Als we teruggaan naar het in kaart brengen en volgen van de totale supply chain kan IT hierin een belangrijke rol gaan spelen. De implementatie van blockchain-technologie stelt organisaties in staat om producten door de hele supply chain te volgen en bij elke stap te verifiëren, ook op het niveau van duurzaamheid. Hoewel blockchain een essentiële rol speelt bij het verifiëren van informatie, is het geen wondermiddel als het gaat om het bereiken van een volledig transparante en daadwerkelijk duurzame supply chain. Want zelfs met een ethisch perspectief is het lastig om de balans te vinden tussen tevreden klanten en duurzaamheid.
Wil je naar aanleiding van deze blog, of een afgeleid onderwerp hiervan, sparren met Ron? Neem dan contact met hem op via onderstaande gegevens.
Met dank aan Prof. Dr. Jack van der Veen en overige docenten van Nyenrode voor de inspirerende Supply Chain sessies.
